Old Monk ही नुसती रम नाही, तर ती एक संस्कृती, एक परंपरा आहे! ओल्ड मंकचं नाव काढल्यावर ज्यांना आपल्या विशी-पंचविशीतले रोमांचित दिवस आठवतात ती मंडळी ह्या मद्यसंस्कृतीचे शिलेदार!
विशीतले दिवस, अंगात बेक्कार रग, डोळ्यांत जग जिंकण्याची स्वप्नं, पहिल्या पहिल्या प्रेमाची वगैरे नशा किंवा दुसऱ्या-तिसऱ्या प्रेमभंगांची दुःखं आणि खिसे सदोदित रिकामे! त्याकाळात दोन-चार मित्र जमले की हमखास ओल्ड मंकची साथ असायची. 'एक चपटी पर हेड’ आणि चकणा-जेवण TTMM असा साधा हिशोब असायचा.
तुम्ही टकीलाचे शॉट्स मारले आहेत का कधी? छोट्या शॉट ग्लासमध्ये पन्नास मिली टकीला घ्यायची, हाताच्या मुठीवर मीठ ठेवायचं आणि दुसऱ्या हातात लिंबाची फोड. पटकन तो शॉट पिऊन वर मीठ आणि लिंबू चाखायचं. छाती जाळत ते ड्रिंक पोटात जाताना जाणवतं. पण अत्यंत बेचव किंवा विचित्र चव असल्याने मीठ / लिंबू खाऊन आपण तोंडाची चव शाबूत ठेवायचा प्रयत्न करतो.
तर, 'ड्रिंकचा असा जबरदस्त शॉट पाहिजे, पण विचित्र चवी ऐवजी भन्नाट चव असली पाहिजे' असं कसं करता येईल असा विचार करत होतो आणि त्यातून 'हापुसमयी' चा जन्म झाला!!
तर 'प्रसादा'दित्याने आपला हट्ट सोडला नाही. पेरू आणि कोकमच्या वाईनच्या यशस्वी प्रयोगानंतर 'करवंदाची वाईन करता येईल का?' ह्या प्रश्नाच्या वेताळाला खांद्यावर घेऊन प्रसादादित्य निघाला!!
माझे सिनियर मित्र अण्णा उर्फ Avadhut Bapat मदतीला धावले. त्यांचे शाळामित्र अश्विन खरे यांच्या करवी जुन्नरजवळच्या आदिवासी गावात गोळा केलेली मस्त पिकलेली ताजी करवंदं त्यांनी मिळवून दिली. एखादा किलो द्या म्हणलं होतं तर अश्विनरावांनी पाच किलोचं मिनी पोतंच हातात ठेवलं माझ्या!! (मी, अण्णा आणि अश्विन तिघंही नूमवीय! भारीच्या शाळेत गेल्याचा हा असा फायदा होतो बघा!!)
मग पुढे केलेला प्रयोग असा:
मला कोकम सरबत प्रचंड आवडतं. रणरणत्या उन्हात जाऊन आल्यानंतर थंडगार कोकम सरबत पिणं हे निव्वळ स्वर्गसुख असतं.
अर्थात रणरणत्या उन्हामध्ये जाऊन आल्याबर थंडगार बीयर पिणं हे सुद्धा स्वर्गसुख असतं.
तर ह्या दोन्ही स्वर्गसुखांची युती (किंवा आघाडी म्हणा आपापल्या आवडीनुसार!) करता येतीये का असा प्रयोग करून बघुया म्हणलं आणि कोकमची वाईन (किंवा खरंतर cider) करुन बघायचं ठरवलं!
तीन लिटर पाण्यात पाऊण किलो साखर आणि चारशे मिलि कोकम आगळ घातलं (आगळ म्हणजे साखर नसलेला, नुसता कोकमचा अर्क) आणि त्याचं सरबत बनवलं.
या सरबतात पाव चमचा वाईन यीस्ट घालून ते फर्मेंट करायला ठेवलं.
पेरूच्या (सालासकट) मोठ्या फोडी करून घेतल्या. त्या पाण्यात टाकून, त्यात साखर टाकून एक उकळी आणली. हे मिश्रण (फोडींसह) मोठ्या फूड ग्रेड प्लॅ्टिकच्या डब्यात भरलं. थंड झाल्यावर त्यात पाव चमचा यीस्ट टाकलं. डबा झाकून बंद ठेवला (मात्र झाकण घट्ट न लावता थोडी फट ठेवली)
चार-पाच दिवस रोज हे मिश्रण दिवसातून एकदा ढवळलं. हे प्रायमरी फर्मेंटेशन.
माझ्या वाईनगिरीमधला लेटेस्ट प्रयोग जांभळाची वाईन! (लेटेस्ट म्हणजे गेल्या जून महिन्यात केला होता!)
या आधी मी अननस, मध, सफरचंद, कैरी, हापुस आणि कोकम यांच्या वाईन्स (किंवा सायडर्स / बियर्स) करून पाहिल्या होत्या. आपल्या इथल्या अजून कोणत्या फळाची करता येईल असा विचार करत असताना बाजारात जांभळं दिसली!!
जांभळांच्या वाईनची रेसिपी शोधली, तर कुठे मिळाली नाही! (पंजाबमध्ये कोणीतरी केलेला 'जांभळाच्या वाईनचे डायबेटीससाठीचे चांगले परिणाम' असा केलेला रिसर्च सापडला, पण त्यात रेसिपी नव्हती.)
मग इतर फ्रुट वाईन्सच्या रेसिपीनुसार स्वतःच्या मनानी करून बघू असं ठरवलं!!
काय गंमत आहे माहित नाही, पण उन्हाळ्यात अफाट खावासा वाटणारा आंबा, पाऊस पडायला लागला की खावासा वाटत नाही! पावसाळ्यात आंबा तरी उतरलेला असतो किंवा त्यावरचं आपलं मन तरी! तरीही, वर्षंभर अधुनमधून चाखायला मिळावा म्हणून आपण त्याचा पल्प करून ठेवतो. मग पुढे त्या पल्पपासून आंबा-बर्फी, आंबा-वडी, आम्रखंड वगैरे करत रहातो. जॅम-मुरंबे-पोळ्या करून ठेवतो. आंब्याच्या फ्लेवरचं काही प्यायची इच्छा झाली तर मॅंगोला-फ्रूटी वगैरे नावाची फळांच्या राजाची अत्यंत गरीब अपत्यं बाजारात मिळतातच!
प्राचीन भारतामाध्ये अत्यंत समृद्ध मद्यसंस्कृती असण्याची मोठी शक्यता आहे.
सध्या खाण्या-पिण्याचा पदार्थांबद्दल आणि त्यातल्या शिरगावकरांच्या घरगुती प्रयोगांबद्दल लिहायची तार लागली आहे. आणि तार लागलीच आहे तर ज्याने तार लागू शकते अशा पदार्थ-पेयांबद्दलही लिहायला हवं. डिस्क्लेमर: ‘तार लागणे’ ही प्रक्रिया किंवा मद्य, वाईन हे शब्द नुसते वाचूनही, ‘ई बाई’ किंवा ‘अरे बापरे’ अशी ज्यांची प्रतिक्रिया होत असेल त्यांनी पोस्टचा पुढला भाग एखाद्या ऍडल्ड आणि समजुतदार व्यक्तीच्या सोबत असतानाच वाचावा!
दारू बद्दल आपल्या समाजात काही पक्क्या प्रथा आणि समज आहेत!
पहिली गोष्ट म्हणजे, ज्यामध्ये "अल्कोहोल" असतं आणि ज्यानं नशा चढते अशा कोणत्याही पेयाला आपण सरसकट "दारू" म्हणतो. चार-आठ टक्के अल्कोहोलवाली बियरही दारू आणि चाळीस-पंचेचाळीस टक्के अल्कोहोलवाली रम-व्होडका-व्हिस्कीही दारूच!
