गंभीर

होतो कधीतरी मी सम्राट अंबरीचा
मी मांडलीक आता चतकोर भाकरीचा

जे साठवून झाले, निसटून जात गेले
आला मला कधी ना अंदाज पायरीचा

गर्दीत भोवताली हे गारदीच सारे
अन शोधतो फुकाचा मी सूर बासरीचा

हे रक्त आटलेले, ते रक्त बाटलेले
रक्तास रंग नाही कोठेच खातरीचा

दाही दिशांस गेलो शोधात मी सुखाच्या
ना पाहिला कधीही मी सूर्य अंतरीचा

कसा कैफ़ होता, कसा माज होता
व्यभीचार त्यांचा घरंदाज होता!

जरी पाठ माझी, तरी घाव झाला
सखा भेटला तो, दगाबाज होता

कसे आज ओठी सुचावेच गाणे
नव्या संभ्रमांना जुना साज होता

दुजा कोण घेई, दुज्याच्याच धावा
उभा जायबंदी फलंदाज होता!

पुन्हा ढाळती ते फुकाचेच आसू
सुखांचा उमाळा पुन्हा आज होता!

आले किती खलाशी, गेले किती खलाशी
वाहून सागराने नेले किती खलाशी

आपापला किनारा ज्याचा तयास प्यारा
कोणास खंत नाही मेले किती खलाशी

थोडेच लोक ऐसे जे पाहतात तारे
होतात काजव्यांचे चेले किती खलाशी!

साध्याच वादळाने हे सांडतात सारे
सांभाळतात हाती पेले किती खलाशी?

येता नवा किनारा सोडून नाव देती
रचतात आठवांचे झेले किती खलाशी?

सार्‍या जुन्या स्मृतींचा बाजार मांडलाहे
धुंडाळती सुखांचे ठेले किती खलाशी!

आजही तुझ्या घरात थांबली तस्र्ण रात
आजही तस्र्ण चंद्र पेटतो तुझ्या उरात

का अशी तुझी मिजास, दूर लोटले नभास
ही अशी कधी कुणास भेटते न चांदरात

ठेवले किती जपून, श्वास श्वास मंतरून
ठेवतो तुझी मशाल पेटवून अंतरात

रोज तेच तेच रंग, तेच ते जुने तरंग
माझिया स्र्पास मीच पाहतोय आरशात

झेलुनी तुझे तणाव, चालते अजून नाव
भोगतो अजून राज्य मी उदंड सागरात

त्यांच्या ऋतुंप्रमाणे जगणे मला न आले
ते सांगतील तेंव्हा फुलणे मला न आले

हा चेहराच माझा या आरशात आहे
भलत्याच चेहर्‍यांना बघणे मला न आले

त्यांच्या भल्या सुखांच्या या लांब लांब रांगा
रांगेत कोणत्याही बसणे मला न आले

मारावयास आले त्यांना दिली फुले मी
साधे धनुष्य हाती धरणे मला न आले

जे जे घडावयाचे ते ते घडून गेले
विझणे तुला न आले, जळणे मला न आले

आयुष्य संपताना याचीच खंत आहे
माझ्या मनाप्रमाणे मरणे मला न आले

भोवताली गाव सारे थांबले होते
दूर माझे खिन्ना वारे थांबले होते

वादळे झेलून गेलो मी कुण्या देशी
माझियासाठी किनारे थांबले होते

मंदिराचा उंबरा मी गाठला तेंव्हा
स्वागताला वाटमारे थांबले होते

आजही तूफान माझे रोखण्यासाठी
पुस्तकी काही उतारे थांबले होते

जाणिवांची आजही पेटे न शेकोटी
कोण जाणे का निखारे थांबले होते

कालची मैफील माझी रंगली ऐसी
लोक काही भांडणारे थांबले होते!

मद्यशाळा ती कधीची कोरडी झाली
रिक्त प्याले झिंगणारे थांबले होते

पाहिजे ते सर्व केले वेळच्यावेळी
ना मला काही मिळाले वेळच्यावेळी

देत आहे मी तुला ही राखरांगोळी
मी जळोनी राख झाले वेळच्यावेळी

कौतुकासाठी कधी आले कुणी नाही
भांडण्याला लोक आले वेळच्यावेळी

का कळेना काळ माझा थांबला आहे
सूर्य आले, चंद्र आले वेळच्यावेळी

झिंगलो नाही कसा झोकूनही दारू
पीत होतो धुंद प्याले वेळच्यावेळी

या घड्याळाचे जरीही थांबले काटे
देत होतो मीच टोले वेळच्यावेळी

तापला होतास तू माझ्याच साठी रे
मी तुझा पाउस झाले वेळच्यावेळी

रोज वेगळेच नाव, रोज वेगळेच गाव
रोज वेगळे जमाव, रोज वेगळे तणाव

कालचा जुनाच माल, कालचाच हा दलाल
आज का नवीन भाव? आज का नवे लिलाव?

आरशात पाहतोय आज हे नवीन काय?
चेहरा असे जुनाच, हे नवीन हावभाव!

थांबलीय अंगणात ही नवीन चांदरात
मी अजून मांडतोय कालचे जुनेच डाव

घेतले लगाम मीच, जाहलो गुलाम मीच
बंड हे अता कशास? का अता नवे उठाव?

मानवाने जीवघेणे युद्ध का खेळायचे?
माणसाने माणसाला का असे मारायचे?

आसमंती वर्षती ही आजही अस्त्रे पुन्हा
एकमेकाने दुजाचे देश का जाळायचे?

सावराया आज नाही कोणही कोणासवे
एकमेकां बांधणारे पाश का तोडायचे?

हीन हा नी हीन तो, ही हीनता आली कशी?
मानवाने मानवाला हीन का मानायचे?

संपला हा, पेटला तो, जिंकलो आम्ही अता
आकडे हे मर्तिकांचे का असे सांगायचे?

राहिली प्रेतेच सारी आज माझ्या अंगणी
राज्य सा या मर्तिकांचे काय मी भोगायचे?

वीष मी मस्तीत प्यालो
पिउनी मी धुंद झालो

चालण्याला वाळवंटी
घेउनी तारे निघालो

ना कळे माझे मलाही
मी कसा पाउस झालो

का मलाही आठवेना
काय मी मागे म्हणालो

का असे मी केवड्याचे
वाळलेले पान ल्यालो

भावना ओल्याच होत्या
कोरडे मी शब्द प्यालो

आसवांची रोज गंगा
आसवांनी रोज न्हालो